Cytat:Autor: brat Petros Domestosigos, praca bakalarska
Promotor: dr hab. Ksawery kard. van Berden

Sytuacja prawna Kościoła rotryjskiego w Surmenii
w latach 2007-2008 r.

Historycznie kościół rotryjski i całe państwo Kościelne Rotria ma swoje korzenie m.in. w Surmenii – a pierwotnym założycielem był Victor Surmun. Z czasem z połączenia kościoła surmeńskiego i austro-węgierskiego wyłoniło się osobne państwo, które stało się apostolską stolicą dla Mikroświata. Mimo tego oddzielenia, Rotria i Surmenia pozostawały w przyjaznych stosunkach, wzmacnianych przez obecność tych samych osób w obu państwach.

Wedle ówcześnie (połowa 2007 r.) obowiązującej ustawy zasadniczej (Konstytucja Królestwa Surmeńskiego z dnia 11 lipca 2006 r.), Królestwo Surmeńskie nie miało żadnej religii państwowej, a jego władze „zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych” (art. 115 ww. Konstytucji). Sytuacja ta miała jednak wkrótce ulec zmianie – jako że wyznawcą Kościoła rotryjskiego, obok wielu obywateli, stał się także ówczesny monarcha – Pavel Zepp (później jako Paulos Petrosigos apo Zep).

W takiej oto sytuacji zawarty został pierwszy formalny konkordat między Surmenią a Państwem Kościelnym. Jest on podwójnie datowany – pierwotnie został podpisany 18 lipca 2007 roku w Nowej Menii (obecnie – Kaharonea), a ratyfikowany przez surmeński Senat dokładnie 1 sierpnia 2007 r. Ze strony Rotrii podpisał go patriarcha Victor (co ciekawe – w tym samym czasie zasiadał on w Senacie Królestwa Surmeńskiego, więc ratyfikował go niejako z obu stron).

Konkordat można podzielić na dwie części – pierwsza, artykuły 1 i 2 to regulacje o charakterze dyplomatycznym, typowe dla wszelkich traktatów uznaniowych. Wyróżnia się jedynie fakt, że odpowiednik ambasadora Rotrii w Surmenii nosi miano Nuncjusza Apostolskiego. Istotne dla roli Kościoła w Surmenii są trzy kolejne artykuły – od 3 do 5. Dwa pierwsze regulują funkcjonowanie Kościoła w Surmenii, nakładając na Surmenię obowiązek umożliwienia mu jego swobodnego działania. Artykuł 5 mówi o trybie powoływania na urzędy – co ciekawe, o ile inwestytura biskupia była w pełni w rękach Rotrii, o tyle Prymasa powoływano spośród kandydatów wskazanych przez Króla Surmenii. W myśl Konkordatu, rotrio-chrześcijaństwo[1] uzyskało wysoką pozycję w kraju, korzystając z faktu, że nie było w nim żadnego innego zorganizowanego wyznania. Zgodnie z konkordatem, Król miał być koronowany przez „urzędnika kościelnego”, choć w praktyce nie miało to nigdym miejsca za obowiązywania tego konkordatu.

Niedługo po ratyfikacji konkordatu, bo już 8 sierpnia ogłoszono nową Konstytucję. Wbrew brzmieniu z zalinkowanej wersji, pierwotnie nie zawierała ona ustanowienia rotrio-chrześcijaństwa jako kościoła państwowego. Ten fragment (art. 119) został dodany poprawką uchwaloną na przełomie grudnia i stycznia.

Trzeba pamiętać, że przypada to na okres, kiedy konkordat już nie obowiązuje – bowiem w listopadzie 2007 r. I Rotria formalnie upadła, a zawarte z nią umowy straciły moc. Kościół rotryjski przeniósł się na terytorium Surmeniii i tam działał. Można stwierdzić jednak, że mimo upadku Rotrii, ustanowienie rotrio-chrześcijaństwa religią państwową wskazuje na to, że jej znaczenie było nadal duże. Jeszcze przed ostatecznym upadkiem Victor Surmun, jako Dyktator-Regent Rotrii, nadał Królowi Surmenii Pavlowi Zeppowi tytuł Fidei Defensor (Obrońcy Wiary).

Po odrodzeniu się Rotrii jako tzw. II Rotrii za pontyfikatu Klemensa II, zawarty został, w marcu 2008 roku kolejny konkordat. Treścią nie odbiegał on w większości od pierwotnego konkordatu, różniąc się jedynie wskazaniem, że funkcje Prymasa i Nuncjusza są połączone, a ponadto precyzując, że koronacji Króla Surmenii dokonuje konkretnie Prymas. II Konkordat potwierdził silną pozycję Kościoła w Surmenii. Poza gwarancjami i znaczeniem ustanowionymi przez konstytucyjny status wyznania państwowego, Kościół rotrio-chrześcijański uzyskał ponownie oparcie w Patriarsze i Państwie Kościelnym, poszerzając swoje możliwości i kontakty ze światem zewnętrznym.

W mojej ocenie silna sytuacja prawna rotrio-chrześcijaństwa w Surmenii, datująca się od czasu I Konkordatu przyczyniła się do przetrwania Kościoła rotryjskiego przez trudny okres po upadku I Rotrii. Gdyby nie tradycja zapoczątkowana I Konkordatem i silną pozycją rotrio-chrześcijaństwa, można by przewidywać, że zabrakłoby bazy, na której odnowiona by została II Rotria. Idea  mikronacji chrześcijańskiej mogłaby się co prawda jeszcze ujawnić, ale sama Rotria mogła się stać zapomnianym, krótkim epizodem.

---

[1] - rotrio-chrześcijaństwo, niekiedy rotrio-katolicyzm dawne określenie na Kościół rotryjski, od którego następnie odstąpiono na mocy postanowień Soborów z uwagi na niewłaściwość (sugerowanie woli tworzenia odłamu od chrześcijaństwa). W pracy zostało użyte w kontekście historycznym - gdyż takie sformułowanie pada prost w przywoływanych aktach prawnych.